ANH CHÀNG NGHÈO KHỔ - TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM

ANH CHÀNG NGHÈO KHỔ

 

Ngày xưa có hai mẹ con anh chàng nghèo rớt mồng tơi. Anh chàng lang thang đi kiếm việc làm nhưng chả có ai thuê anh cả. Mãi sau, có một chủ thuyền buôn thấy anh khỏe mạnh, lại biết bơi lội nên mới thuê làm thủy thủ. Hắn hứa cho anh ngày ba bữa cơm và một năm bốn mươi quan tiền trả trước. Anh chàng mừng rỡ vội vàng cầm ba mươi quan tiền về cho mẹ tiêu, còn mười quan thì anh mang theo định để dành may mặc.

Thuyền cất hàng, vượt biển 5 ngày thì đến một thị trấn lớn. Trên bến kẻ mua người bán chen chúc như hội. Bọn thủy thủ bảo chàng:

- Ở đây buôn thứ gì cũng được. Cứ mua một ít đưa về quê nhà bán là tự khắc có lãi.

Anh chàng xưa này không quen buôn bán nên cầm 10 quan tiền trong tay, đắn đo suy nghĩ mãi không biết nên mua thứ gì. Bỗng nhiên, anh thấy có một người mang một con chó ra bến định vứt xuống sông. Lấy làm thương, anh vội ngăn cản và hỏi duyên cơ. Người ấy cho biết con chó này là của  chủ mình. Hôm nay chủ đi chợ mua thịt dọn tiệc, không rõ cất thế nào mà để nó ăn vụng hết cả. Chủ tức giận, trói chó lại, đánh cho một trận thừa sống thiếu chết, rồi sai người quẳng xuống sông. Nghe kể thế, anh chàng xin mua lại con chó. Người kia cười nói rằng :

- Nó chỉ chuyên ăn vụng, anh mua nó về làm gì?

Chàng đáp:

- Thui kệ, cứ bán nó cho tôi đi!

Cuối cùng anh chàng bỏ ra ba quan tiền mua lại con chó đó. Sau đó cởi trói cho nó và xích nó lại gần chỗ làm việc của mình.

Một lúc sau, anh lại thấy một người đàn bà toan vứt con mèo xuống sông. Anh chàng lại ngăn lại và hỏi nguyên do. Khi biết tội trạng của con mèo cũng chỉ là ăn vụng. Anh nài nỉ người đàn bà bán lại con mèo cho mình. Người đà bà thấy vậy khuyên anh không nên mua thứ con mèo xấu tính xấu nết này, anh không nghe và nói:

- Thui kệ, cứ bán nó cho tôi đi!

Thế là cuối cùng con mèo cũng thoát chết. Và người chủ mới là anh sau khi bỏ ra ba quan tiền để mua nó về, anh lại đem nó buộc ở gần chỗ con chó. Ngồi trên thuyền một mình, anh thấy buồn, anh bèn bỏ thuyền lên bờ đi dạo dọc bờ sông. Bỗng nhiên anh thấy có ba đứa trẻ chăn trâu bắt được một con rắn nước, toan dùng roi xử tội. Anh chàng vội chạy lại ngăn cản:

- Các em đừng đánh nó, nó là rắn nước, có làm hại được ai đâu?

- “Mặc kệ chúng tôi”, bọn trẻ đáp “ Chúng tôi bắt được nó, chúng tôi thích đánh, ông cản chúng tôi làm gì?”

Thấy bọn chúng khăng khăng cố tình muốn giết con rắn, anh chàng lại dùng tiền để cứu con vật vô tội. Chúng đòi năm quan. Mãi sau anh mới bớt được một. Thế là tất cả tiền anh mang theo lần lượt vơi hết. Mua được con rắn anh vội thả xuống sông cho nó trở về tổ của mình. Bọn thủy thủ sau khi nghe anh kể lại những việc mua bán của mình, thì đều cười ngất, cho là anh khờ dại. Anh chỉ ngồi lặng yên, không nói gì cả.

Khi thuyền bắt đầu trở về vào khoảng nửa đêm, anh đang chèo bống thấy con rắn nước từ dưới sông bơi lên trao cho mình một viên ngọc mà nói :

- Cha tôi là Long Vương, cảm ơn anh đã cứu mạng tôi, tôi tặng anh một viên ngọc “ tị thủy” để mời anh xuống chơi. Mang ngọc bên mình, anh có thể đi được dưới nước giống như đi trên bờ.

Anh chàng nghe nói vậy, liền vội vàng theo con rắn nước xuống Long cung. Quả nhiên anh được Long Vương tiếp đãi rất là nhiệt tình, cho anh rất nhiều vàng, ngọc châu báu. Sau đó, anh được người của Long Vương đưa về đến tận nhà.

Chủ thuyền thấy anh mất hút, tưởng anh đã rơi xuống nước chết, bèn đỗ thuyền lại, báo cáo quan phủ. Nhưng khi mọi người về đến quê hương thì họ rất đỗi ngạc nhiên khi thấy anh đã về trước họ ba ngày trước rồi.

Từ đó anh trở nên giàu có. Nhưng anh vẫn sống một cuộc đời bình thường bên cạnh mẹ già. Con chó, con mèo được anh cứu vẫn theo anh không rời. Về sau, anh lấy vợ. Vợ anh là một cô gái rất đẹp. Nàng rất thích đeo nữ trang, thấy viên ngọc “ Tị thủy” chiếu sáng một góc tủ, nàng thích lắm. Nên một hôm, nàng bèn trộm mang đến cho thợ kim hoàn bảo thợ kim hoàn đánh cho mình thành một chiếc nhẫn có đính viên ngọc. Không ngờ, người thợ kim hoàn biết đây là viên ngọc quý hiếm, ít có trên thế gian, bèn đi kiếm một viên khác tương tự như thế, đánh tráo mà cướp lấy bảo vật.

Khi biết chuyện mất cắp xảy ra, anh chàng thủy thủ trở nên buồn bã. Hằng ngày anh ra bờ sông, mong gặp lại con rắn nước nhưng không sao mà gặp được nó. Chó và mèo thấy chủ không vui, một hôm nói với chủ xin đi tìm viên ngọc.

Đường đi đến nhà người thợ kim hoàn phải qua một con sông rộng. Không có cách nào để vượt cả, hai con vật cứ loay hoay mãi trên bờ. Về sau chúng nó tìm được nhà của một con rái cá và nhớ nó đưa giúp sang bờ. Rái cá vui lòng giúp đỡ và gọi bạn bè của nó đứng sát vào nhau, kết thành một cái bè cho chó và mèo ngồi trên lưng, chở qua sông yên lành.

Khi đến nhà người thợ kim hoàn, mèo bảo chó:

- Để tao trèo lên nóc nhà kêu lên mấy tiếng cho những con chó trong nhà xúm lại sủa. Thế là mày cứ đàng hoàng từ cổng mà vào, không ai biết.

Quả nhiên, bầy chó của nhà người thợ kim hoàn nghe mấy tiếng mèo kêu liền vội xông ra đuổi. Mèo dẫn chúng đi thật xa, sau đó đó lẻn vào nấp dưới hầm vô sự.

Khi hai con vật gặp lại nhau, chúng tìm tòi khắp trong nhà. Tất cả của cải của lão kim hoàn đều bỏ trong cái rương to, và luôn luôn được khóa kín, không dễ gì mở ra được. Mèo bèn cố sức tìm, không được bèn tìm cách khác, mèo đi bắt mấy con chuột, quả nhiên một lúc sau chụp bắt được một con chuột. Chuột van lạy xin tha mạng. Mèo bảo nó dẫn mình đến gặp chuột đầu đàn. Mèo nói rõ việc mình đến đây và nhờ chuột đầu dàn giúp mình lấy được viên ngọc, đổi lại mèo hứa sẽ không chạm đến gia tộc của hắn. Chuột đầu đàn vâng dạ rối rít.

- Để tôi bảo lũ con cháu, tôi tớ trong nhà khoét chiếc rương của nó ra, tìm cho các ông.

Nhưng đến khi lọt vào được trong rương, lũ chuột tìm mãi mà vẫn không thấy ngọc. Chuột đầu đàn ra báo cho mèo biết và nói:

- Trong rương này có một cái hộp bằng bạc. Có lẽ nó giấu trong đó, cái hộp đó thì khó lòng mà gặm được.

- Vậy làm thế nào bây giờ? - Mèo hỏi

-Chỉ có cánh là chúng tôi sẽ nhờ hàng xóm hợp sức cùng chúng tôi khoét rộng lỗ thủng để làm sao đưa được chiếc hộp đó ra ngoài, rồi sau đó đưa cho các ông.

- Thế thì làm nhanh đi.

Chỉ trong một đêm, cả xóm nhà chuột đã lấy được cái hộp và đưa cho mèo. Hai con vật tìm cách phá vỡ chiếc hộp, quả nhiên thấy được viên ngọc của ông chủ. Chúng vô cùng mừng rỡ.

Sau khi ra khỏi nhà người thợ kim hoàn, chó mèo tranh nhau cầm viên ngọc. Nhưng đến lúc sắp sửa sang sông, vì mắng nhau với một con chó khác, nên chó đã để viên ngọc rơi xuống nước. Một con cá trông thấy viên ngọc vội bơi tới đớp và nuốt ngay.

 Thấy chó để mất ngọc mèo giận quá, mắng cho một trận thậm tệ. Chó biết lỗi, lạng thinh, cuối cùng mếu máo:

- Biết làm sao bây giờ?

Suy nghĩ một lát, mèo nghĩ ra một kế bèn bảo chó:

- Chúng ta sẽ tìm đến nhà bác thuyền chài ở vùng này xin ở với họ. Khi nào mà họ bắt được con cá đã nuốt viên ngọc thì sẽ kiếm cách cướp lấy đem về.

Chó khen mưu hay, bèn cùng mèo tìm đến một gia đình ông chài đang đỗ thuyền lại ở bên bờ sông phơi lưới. Hai con vật tỏ ra rất khôn ngoan, hiền lành nên được cả nhà đối đãi tử tế.

Mấy hôm sau, ông chài đánh được mẻ lưới lớn trong đó có con cá chày lớn, mổ bụng ra, thấy có viên ngọc. Chó và mèo khấp khởi mừng thầm. Trong khi cả nhà đang trao viên ngọc cho nhau để xem, thì mèo tiến lại cọ vào người chủ. Nhân khi chủ sơ ý, nó nhảy lên ngoạm lấy viên ngọc và lập tức cong đuôi nhảy lên bờ chạy mất. Thấy thế, chó cũng ba chân bốn cẳng chạy theo trước con mắt ngơ ngác của mấy bố con nhà ông chài.

Lần này mèo tranh cho mang ngọc. Mèo lên mặt, bảo chó:

- Lần trước ngậm bị rơi mất, lần này có cách rất hay là đội lên đầu. Sắp đến nhà rồi, không sợ gì nữa.

Nó nói thế nào thì làm thế ấy.

Nào ngờ mới đi được một quãng đường, bỗng nhiên có một con quạ bay trên  đầu mèo, thình linh sà xuống đớp lấy rồi bay đậu trên cành cao. Thấy ngọc lại mất, đến lượt chó mắng mèo rất dữ, rồi nói:

- Ngọc rơi xuống nước thì có thể lấy được, chứ bay lên trời thì đừng có hòng.

Mèo buồn rầu, nhưng ngẫm nghĩ một lát, nó lại bảo chó:

- Đúng rồi. Tao nghĩ ra một kế rất hay.

Chó hỏi:

-Kế gì?

Đáp:

- Giả chết bắt quạ

Nói xong mèo chạy xuống bờ xông uống một bụng nước đầy căng. Đoạn trở về xua chó trốn đi chỗ khác, còn mình thì tới gốc cây phơi bụng trắng hếu giả vờ chết. Quạ đang ngậm ngọc, đậu trên cành cây nhìn xuống thấy bóng một con vật chết, vội vàng bay xuống toan rỉa thịt. Nhưng khi quạ vừa xáp lại thì mèo đã nhảy xổ lên vồ lấy Quạ. Quạ van lạy xon trả lại viên ngọc cho mèo để được tha mạng. Mèo chỉ đợi có thế, ngoạm lấy viên ngọc rồi chạy đi.

Lần này, cả hai con vật đưa ngọc về đến nhà một cách an toàn. Anh chàng thủy thủ lấy lại được món quà tặng của Long Vương, hết sức vui mừng và càng thêm yêu quí hai con vật có tình có nghĩa.